در عدل و انصاف نگاه داشتن در معاملت - ۳

و رسول -علیه السلام- میگوید: «چون خیانت بمعاملت راه یافت بركت بشد» و معنی بركت آن باشد كه: كس باشد كه مال اندک دارد، ویرا برخورداری بود، و بسیار كس را از آن راحت بود، و بسیار خیر از وی پدید آید؛ و كس بود كه بسیار دارد، و آن مال بسیار سبب هلاک وی گردد- در دنیا و در آخرت. و هیچ برخورداری نبود، پس باید كه بركت طلب كند نه زیادتی؛ و بركت در امانت بود: كه هر كه بامانت معروف شد همه از وی خرند، و بمعاملت وی رغبت كنند؛ و سود وی بسیار شود، و چون بخیانت معروف شد همه از وی حذر كنند.

دیگر آنكه بداند كه مدت عمر وی صد سال بیش نخواهد بود، و آخرت را نهایت نیست: چگونه روا بود كه عمر ابدی خود بزیان آرد- برای زیادت سیم و زر درین روزی چند مختصر- همیشه می باید كه این معانی را بر دل خویش تازه میدارد، تا طراری و خیانت در دل وی شیرین نشود. رسول میگوید -علیه السلام-: «خلق در حمایت لا اله الا الله انداز سخط خدای تعالی، تا آنگاه كه دنیا را از دین فرا پیش بدارند: آنگاه چون این كلمه بگویند، خدای تعالی گوید: درین كلمه دروغ می گویید و راست نه اید».

و همچنانكه در بیع فریضه است غشّ [تقلب تلبیس] ناكردن، در همه پیشه ها فریضه است، و كار قلب كردن حرام است، مگر كه پوشیده ندارد. احمد بن حنبل را پرسیدند در رفو كردن، گفت: «نشاید، مگر كسی كه برای پوشیدن دارد نه برای بیع، و هر كه رفو كند برای تلبیس را، عاصی شود و مزد وی حرام بود».