ذكر حق تعالی - ۱

بدانكه لباب و مقصود عبادات یاد كردِ حق تعالی است: كه عماد مسلمانی نمازست، و مقصود وی ذكر حق تعالی است، چنانكه گفت: « إِنَّ الصَّلوٰةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ، وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ [بدرستی كه نماز باز میدارد از زشتی و بدی، و هر آینه یاد خدا بزرگتر است]»؛ و قرآن خواندن فاضلترین عباداتست بسبب آنكه سخن حق تعالی است و مذكِر [یاد آورنده] است، و هر چه در ویست همه بسبب تازه گردانیدن ذكر حق تعالی است؛ و مقصود از روزه كسر شهواتست، تا چون دل از زحمت شهوت خاص یابد صافی گردد و قرارگاه ذكر شود، كه چون دل بشهوات آگنده [پُر] باشد ذكر از وی ممكن نشود و در وی اثر نكند؛ و مقصود از حج كه زیارت خانهٔ خدای است- جل جلاله- ذكرست خداوند خانه را و تهییج شوق بلقای او.

پس سر و لباب همه عبادات ذكرست، پس اصل مسلمانی كلمه «لا اله الا الله، محمد رسول الله» است، و وی عین ذكرست؛ و همه عبادات دیگر تاكید این ذكرست. و یادكرد حق تعالی ترا، ثمرهٔ ذكر تست، و برای این گفت حق تعالی: «فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ، مرا یاد كنید تا من شما را یاد كنم»، و این یاد كرد بر دوام می باید، و اگر بر دوام نبود در بیشتر احوال می باید، كه فلاح [رستگاری] در وی بسته است، و برای این گفت: «وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»، میگوید: «اگر امید فلاح میدارید، كلید وی ذكر بسیارست نه اندک، و در بیشتر احوال نه در كمتری»؛