Untitled Document

دایره هندیه (یافتن اوقات ظهر و عصر) - ۱

(در یک محل هموار كه به آن جا خورشید بتابد، یک دایره كشیده میشود. به این دایره (دایره هندیه) گفته می شود. به وسط دایره، چوبی راست به اندازه درازی نصف قطر دایره نشانده میشود. برای اینكه چوب نشانده شده كاملا ً عمود باشد،‌ نوک بالایی چوب از سه نقطه مختلف دایره، باید در مسافت یكسان قرار داشته باشد. به این چوب عمود، (مقیاس) گویند. سایه این مقیاس، قبل از ظهر، تا به اندازه بیرون دایره امتداد مییابد و در طرف غرب میباشد. با بالا رفتن خورشید، یعنی با افزایش ارتفاع خورشید سایه كوتاهتر میشود. به نقطه ای كه نوک سایه وارد دایره شود، علامت گذاری میشود. در بعد از ظهر، به نقطه ای كه نوک سایه، از طرف شرق دایره بیرون میرود نیز یک علامت گذاشته میشود. از مركز دایره، تا به وسط قوسیكه در میان این دو علامت قرار دارد، یک خط راست كشیده میشود. این خط، (خط نصف النهار) آن محل میباشد.) استقامت خط نصف النهار، جهت های شمال و جنوب را نشان میدهد. هنگامی كه كناره جلوی خورشید، از خط افق ظاهری آن محل،‌ به غایة الارتفاع میرسد، (وقت زوال ظاهری) شروع میشود. بعد از این، كوتاه شدن سایه احساس نمیشود. بعد از این، مركز خورشید به نصف النهار آمده، نسبت به افق حقیقی (یعنی از افق حقیقی) در غایة الارتفاع قرار میگیرد. این وقت، (وقت زوال حقیقی) است. اوقات زوال، به حسب ساعت وسطی، در وقت زوال حقیقی، با تغییر درجات عرض، تغییر نمیكند. هنگامیكه خورشید، از اینجا جدا میشود، سایه نیز از خط نصف النهار جدا میشود، ولی احساس نمیشود. وقتیكه كناره پشتی خورشید، نسبت به محل غروب خط افق ظاهری، به غایة الارتفاع ظاهری فرود میاید، وقت زوال ظاهری به پایان میرسد.