پیدا كردن پروردن و ادب كردن كودكان - ۳

و پدر باید كه حشمت خویش با وی نگاه دارد، و مادر ویرا بپدر ترساند، و نگذارد كه بروز بخسبد: كه كاهل شود؛ و شب بر جای نرم نخواباند: تا تن وی قوی شود؛ و هر روز یكساعت او را از بازی باز ندارد، تا فرهیخته شود و دلتنگ نشود، كه ازان بدخوی گردد و كور دل شود، و او را خو باز كند تا با همه كس تواضع كند، و بر سر كودكان فخر نكند و لاف نزند، و از كودكان چیزی فرا نستاند، بلكه بدیشان دهد؛ و او را گویند كه ستدن كار گدایان باشد و بی همتان؛ و طمع زر و سیم كه از كسی فرا ستاند البته راه باز ندهد كه از آن هلاک شود و اندر كارهاء زشت افتد؛ و او را بیاموزد كه آب بینی و دهان اندر پیش مردمان نیندازد، و پشت با مردمان نكند، و با ادب بنشیند، و دست فرا زیر زنخدان (دست زیرچانه) نزند: كه آن دلیل كاهلی بود، و بسیار نگوید، و البته سوگند نخورد، و تا نپرسند سخن نگوید، و هر كه مهتر ازو بود او را حرمت دارد و اندر پیش وی نرود، و زبان از فحش و لعنت نگاه دارد. و چون معلم ویرا بزند، بگوید تا فریاد و جزع نكند بسیار، و شفیع نه انگیزاند و صبر كند، و گوید: كار مردان این باشد، و بانگ داشتن كار زنان و پرستاران باشد. و چون هفت ساله شد نماز و طهارت فرا نماید فرفق؛ و چون ده ساله شد، اگر نكند بزند و ادب كند، و دزدی و حرام خوردن و دروغ گفتن اندر پیش چشم وی زشت كند، و همیشه آنرا همی نكوهد. چون چنین پرورند، هر گه كه بالغ شود اسرار این آداب با وی بگویند: كه مقصود از طعام آنست كه بنده را قوت بود بر آنكه طاعت خدای تعالی كند، و مقصود از دنیا زاد آخرت است، كه دنیا با كسی نمیماند، و مرگ بزودی و ناگاه در آید، و نیک بخت آن بود كه از دنیا زاد آخرت برگیرد تا ببهشت و خشنودی حق تعالی رسد، و صحبت بهشت و دوزخ ویرا گفتن گیرد تا ببهشت و خشنودی حق تعالی رسد، و ثواب و عقاب كارها با وی همی گوید، چون ابتدا با ادب پرورند این سخنها چون نقش اندر سنگ باشد، و اگر فرا گذاشته باشند چون خاک از دیوار فرو ریزد.