بدانكه هر چه خدای تعالی آفریده است در حق آدمی چهار قسم است:

یكی آنست كه هم اندرین جهان سودمندست و هم در آنجهان، چون علم و خلق نیكو، و درین جهان نعمت بحقیقت اینست،

دوم آنكه در هر دو جهان زیانكارست چون نادانی و خوی بد، و بلا بحقیقت اینست،

سیم آنكه درین جهان با راحت است و درانجهان با رنج، چون بسیاری نعمت دنیا و تمتع بدان، و این نعمت است نزدیک ابلهان و بلاست نزدیک عارفان، و مثل این چون گرسنه است كه انگبین یابد كه زهر در وی بود: اگر ابله بود و نداند كه در وی زهرست نعمت شمارد، و اگر عاقل بود بلا شمرد،

چهارم آنكه درین جهان با رنج بود و دران جهان بار راحت، چون ریاضت و مخالفت شهوت، و این نعمت است نزدیک عارفان، چون داروء تلخ نزدیک بیمار عاقل، و این بلاست نزدیک ابلهان.

رسول گفت -صلی الله علیه وسلم-: «صدقه دهید و اگر همه یک خرما بود- كه آن درویش را زنده كند و گناه را بكشد: چنانكه آب آتش را»، و گفت: «بپرهیزید از دوزخ، و اگر همه نیم خرما باشد، و اگر نتوانید بسخنی خوش»، و گفت: «هیچ مسلمان از حلال صدقه ندهد، كه نه ایزد تعالی آنرا بر دست لطف خود بستاند و می پرورد -چنانكه شما چهار پای خویش پرورید- تا آنگاه كه خرمایی چند [باندازه] كوه اُحُد شود» و گفت: «فردا هر كسی در سایهٔ صدقهٔ خویش بود، تا آنگاهٔ كه میان خلق حكم بكنند»، و گفت: «صدقه هفتاد در از درهای شرّ ببندد»،