پیدا كردن فواید گرسنگی و آفات سیری - ۱

بدانكه فضل گرسنگی نه از آنست كه اندر وی رنج است، چنانكه فضل دارو نه از آنست كه تلخ است، لیكن اندر گرسنگی ده فایده است.

فایده اول آنكه دل صافی كند و روشن گرداند، و سیری مرد را كوردل و كند اندیشه كند، و بخاری كه از وی بدماغ شود مرد را كالیو [نادان- بیهوش- خرفت] كند تا اندیشه بشولیده شود، و از این گفت رسول- علیه السلام- كه: «دلهاء خویش زنده گردانید باندک خوردن، و پاک گردانید بگرسنگی، تا صافی و سبک شود» و گفت: «هر كه خویشتن را گرسنه دارد، دل وی زیرک شود و اندیشه وی عظیم شود». شبلی- رحمه الله علیه- همی گوید: هیچ روز گرسنه ننشستم لله را كه اندر دل خویش حكمتی و عبرتی تازه نیافتم. و رسول- صلی الله علیه وسلم- گفت: «سیر مخورید، كه نور معرفت اندر دل شما كشته شود». پس چون معرفت راه بهشت است و گرسنگی درگاه معرفت است، گرسنه بودن در بهشت كوفتن است، چنانكه رسول- صلی الله علیه وسلم- گفت: «ادیموا قرع باب الجنه بالجوع».

فایده دوم آنكه دل رقیق شود، چنانكه لذت ذكر و مناجات بیابد، و از سیری قسوت و سختی دل خیزد، تا هر ذكر كه همی كند بر سر زبان باشد و اندرون دل نشود، جنید- رحمه الله علیه- همی گوید كه: هر كه میان خود و میان حق تعالی توبره طعام نهاده است و آنگاه میخواهد كه لذت مناجات بیابد، هرگز این نشود.

فایده سوم بطر و غفلت دَرِ دوزخ است و شكستگی و بیچارگی و عاجزی دَرِ بهشت است و سیری بطر و غفلت آورد، گرسنگی عاجزی و شكستگی آورد: تا بنده خود را بچشم عجز نبیند، كه بیک لقمه كه از وی درگذرد جهان بر وی تنگ و تاریک شود، قدرت خداوند نبیند و برای این بود كه كلید خزاین روی زمین بر رسول عرض كردند، گفت: نخواهم، بلكه روزی گرسنه و روزی سیر دوستر دارم، چون گرسنه شوم صبر كنم، و چون سیر شوم شكر كنم.