توبه و ندامت بر ذنوب - ۲

كما قال النبی علیه السلام الندم التوبة والتَّائِبُ مِنْ الذَّنْبِ كَمَنْ لَا ذَنَبَ لَهُ یعنی پشیمانی از گناه توبه است و توبه كننده از گناه همچون كسی كه مر او را گناه نباشد و این حكم گناهی است كه میان بنده و خداوند باشد و حق غیر دران نباشد اما اگر گناهی است كه میان بندگان باشد شرط قبول توبه وی چهار چیزست همین سه شرط كه گذشت و چهارم او مظالم و استرضاء خصم چنانكه در ریاض الصالحین آورده است امام محی الدین نواوی رحمة الله و جای دیگر فرموده الله تعالی يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا یعنی ای بندگان كه ایمان آورده اید باز گردید بخداوند تعالی بازگشتن راست خالص دو زنده مر دریدگیهای دین را بر وجهی كه پیش بان گناه بازنگردید و این روایت در مستخلص ست در تفسیر وسیط می آرد بروایت عكرمه از ابن عباس از معاذ جبل رضی الله عنهم كه سوال كرد از رسول علیه السلام كه یا رسول الله صلی الله علیه وسلم توبه نصوح كدام ست فرمود آنكه توبه كند توبه كننده پس بازنگردد بگناه همچنانكه بازنگردد شیر به پستان عَسَى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الأنْهَارُ یعنی چون شما توبه نصوح كنید خداوند و پروردگار شما از شما درگذارد و مكفر گرداند بدیهای شما را و درآرد شما را به بوستانهای بهشت كه میرود از زیر درختان آن و كوشكهای آن جویهای آب و شیر و خمر بهشتی و عسل مصفی پس در توبه وعده است از خداوند تعالی بغفران سیات و درآوردن بجنات و این معنی موجود موعودست و از كرم حق بدیع و مستحیل نیست و رحمت حق سبقت گرفته است بر غضر وی