پیدا كردن پروردن و ادب كردن كودكان - ۱

بدانكه فرزند امانتی است اندر دست مادر و پدر، و دل وی پاک است چون جوهر نفیس، و نقش پذیر چون موم، و از همه نقشها خالی است، و چون زمین پاک است كه هر تخم كه اندر وی افگنی بروید: اگر تخم خیر افگنی بسعادت دین و دنیا رسد، و مادر و پدر و معلم اندر ثواب شریک باشند، و اگر بخلاف این بود بدبخت باشد و ایشان بر هرچه بر ایشان رود شریک باشند كه حق تعالی همی گوید: «قوا انفُسكُم واهلیكُم ناراً» و كودک را از آتش دنیا نگاه داشتن اولیتر كه از آتش دوزخ نگاه دارند و نگاهداشتن وی آن بود كه ویرا بادب دارد و اخلاق نیكو بوی آموزد، و از قرین بد نگاه دارد: كه اصل همه فسادها از قرین بد خیزد و او را اندر تنعم و جامه نیكو آراستن خو نكند: كه آنگاه از آن صبر نتواند كردن، و همه عمر اندر طلب آن ضایع كند بلكه پاكی او اندر ابتدا جهد كند: تا آن كه ویرا شیر دهد بصلاح و نیكو خو و حلال خوار بود: كه خوی بد از دایه سرایت كند، و شیر كه از حرام حاصل آید پلید بود، و چون گوشت و پوست كودک ازان بروید طبع ویرا باز آن مناسبتی پدید آید كه پس از بلوغ ظاهر شود، و چون زبان وی گشاده گردد، باید كه سخن وی الله باشد، و این ویرا تلقین می كنند، و چون چنان شود كه از بعضی چیزها شرم دارد، این بشارتی بود، و دلیل آن بود كه: هر كه نور عقل بر وی افتاد، از شرم شحنهء سازد، كه ویرا بر هر چه زشت باشد تشویر [خجلت و شرمساری] همی دهد.و اول چیزی كه پیدا شود شره طعام بود: باید كه ادب خوردن آموزد، تا بدست راست خورد، و بسم الله بگوید، و بشتاب نخورد، و بسیار نخورد، و خُرد بخاید، و چشم بر لقمهء دیگران ندارد،