پیدا كردن پروردن و ادب كردن كودكان - ۲

و تا یک لقمه فرو نبرد دست بدیگر دراز نكند؛ و گاه گاه نان تهی دهد، تا همیشه خو با نان خورش نكند؛ و بسیار خوردن اندر چشم وی زشت كند و گوید كه این كار ستوران و بی خردان باشد، و كودک بسیار خوار را اندر پیش وی عیب كند، و كودک با ادب را ثنا گوید، تارک مباهات اندر وی بجنبد و وی نیز چنان كند.

و جامهء سپید را اندر چشم وی بیاراید، و جامهء ابریشمین و رنگین را نكوهیده دارد و گوید: این كار زنان باشد و رعنایان [نادانان-خود پسندان] و خویشتن آراستن كار مخنثان [مردان زن صفت] بود نه كار مردان و نگاه دارد تا كودكان كه جامهء ابریشمین دارند و تنعم كنند با وی نیفتند و ایشانرا نبیند كه آن هلاک وی بود، كه وی نیز آرزو كند؛ و از قرین بد نگاه دارد، كه هر كودک كه ویرا نگاه ندارند، شوخ و دروغ زن و دزد و لجوج و بی باک گردد، و بروزگار دراز آن از وی نشود.

و چون بدبیرستان دهد، قرآن بیاموزد، آنگاه باخبار و حكایات پارسایان و سیرت صحابه و سلف مشغول كند، و البته نگذارد كه باشعار كه حدیث عشق زنان و صفت ایشان بود مشغول شود، و نگاهدارد زیرا از ادیبی كه گوید كه بدان طبع لطیف شود، كه نه آن ادیب بود، بلكه آن شیطان بود، كه تخم فساد اندر دل وی بكارد. و چون كودک كاری نیک بكند، و خوی نیكو بر وی پدید آید، ویرا اندران مدح كند، و چیزی دهد ویرا كه بدان شاد شود و اندر پیش مردمان بر وی ثنا كند و اگر خطائی كند یا گوید، یک یا دو بار نادیده انگارد، تا سخن خوار نشود: كه اگر بسیار با وی گفته آید دلیر شود و آشكارا بكند،