تشبیه كواكب و بروج بدستگاه پادشاهی - ۱

كواكب و طبایع و بروج فلک كواكب كه بدوازده قسمتست، و عرش كه ورای همه است، از وجهی چون مثال پادشاهی است، كه ویرا حجرهٔ خاص – باشد، كه وزیر وی آنجا نشیند؛ و گرداگرد آن حجره رواقی بود، بدوازده پالگانه [دریچه – پنجره]، و بر هر پالگانهٔ نایبی از آن وزیر نشسته؛ و هفت نقیب سوار، بیرون آن پالگانها، گرد آن دوازده پالگانه می گردند، از بیرون، و فرمان نایبان وزیر، كه از وزیر بدیشان رسیده باشد، می شنوند؛ و چهار كمند در دست این چهار پیاده نهاده، تا می اندازند، و گروهی را بحكم فرمان بحضرت می فرستند، و گروهی را از حضرت دور میكنند، و گروهی را خلعت می دهند، و گروهی را عقوبت میكنند، و عرش حجره خاص است، و مستقر وزیر مملكت است، كه وی فرشتهٔ مقرب ترین است. و فلک الكواكب آن رواق است. و دوازده برج، آن دوازده پالگانه است. و نایبان وزیر فریشتگان دیگرند، كه درجهٔ ایشان درجهٔ فروتر فرشتهٔ مقرب ترینست، و بهر یكی عملی دیگر مفوض است. و هفت ستاره هفت سوارست، كه چون نقیبان، همیشه گرد آن پالگانها می برآیند، و از هر پالگانه فرمانی از نوع دیگر بدیشان میرسد. و آنكه ویرا چهار عنصر گویند، چون: آتش و آب و باد و خاک، چون چهار چاكر پیاده اند، كه از وطن خویش سفر نكنند. و چهار طبایع حرارت و برودت و رطوبت و یبوست، چون چهار كمندست در دست ایشان؛ مثلا چون حال بر كسی بگردد، كه روی از دنیا بگرداند، و اندوه و بیم بر وی مستولی شود، و نعمتهای دنیا در دل وی ناخوش گردد، ویرا اندوه عاقبت كار خویش بگیرد، طبیب گوید كه این بیمارست و این علت را مالیخولیا گویند، و علاج وی طبیخ [جوشانده] افتیمونست؛ و طبیعی گوید: اصل این علت از طبیعت خشكی خیزد، كه بر دماغ مستولی شود،