هر آدمی بر فطرت زائیده میشود - ۱

گمان مبر كه این بپیامبران مخصوص است، كه گوهر همه آدمیان در اصل فطرت شایسته اینست، چنانكه هیچ آهنی نیست كه باصل فطرت شایسته آن نیست كه از  وی آیینه  برآید كه صورت عالم را حكایت كند، مگر آنكه زنگار در جوهر  وی غوص كند، و  ویرا تباه كند؛ همچنین هر دل كه حرص دنیا و شهوت و معاصی بر وی غالب شود، و در وی متمكن گردد، بدین نرسد، و بدرجه رین و طبع [رین و طبع؛ چرک و كثافت و زنگ] رسد، و این شایستگی از وی باطل شود، «وكل مولود یولد علی الفطرة فابواه یُهوّدانه و یُنَصِّرانه و یُمجِّسانه» [هر مولودی بر فطرت (اسلام) زائیده میشود پس پدر و مادرش ویرا یهودی یا نصرانی یا مجوسی   میگردانند].

و از عموم این شایستگی حق تعالی خبر داد بدین عبارت كه گفت: «الست بربكم؟ قالوا بلی» [آیا نیستم پروردگار شما؟ گفتند آری] چنانكه اگر كسی گوید هر عاقل كه با وی گویی: «نه دو از یكی بیشتر است؟» گوید كه: «بلی راست بود» اگر چه هر عاقلی این بگوش سر نشنیده باشد، و بزبان نگفته باشد، ولیكن همه درون وی بدین تصدیق آگنده باشد؛ همچنانكه این فطرت آدمیانست، معرفت ربوبیت نیز فطرت همه است، چنانكه گفت: «ولئن سالتهم من خلق السموات والارض لیقولن الله» [اگر از ایشان بپرسی آسمانها و زمین را كه آفرید؟ خواهند گفت خدا] و دیگر گفت: «فطرة الله التی فطرالناس علیها» [فطرت و كیش خدا كه خلق را بر آن فطرت آفرید] و ببرهان عقلی و بتجربت معلوم شده است، و این به پیامبران مخصوص نیست، چه پیغمبر هم آدمی است: «قل انما انا بشر مثلكم» [بگو من آدمی هستم چون شما].